SORU: Öşür malında yani ekin ve meyvede, “malın üzerinden sene geçmesi”, “bâki olması” (yani mahsulün kalıcı ve devamlı olması) ve “nisap” şartı var mıdır? Bir araziden bir sene içerisinde birkaç defa mahsul alınırsa hükmü ne olur?
CEVAP:
Yağmur ve nehir gibi akarsu ile sulanan zirâî mahsullerde öşür vacip olması için nisabı doldurması şart değildir, şöyle ki, çıkan mahsul, bir sâ’, bazılarına göre ise yarım sâ’ olursa, onda öşür vaciptir…
Keza, öşür malının üzerinden sene geçmesi de -havalâni’l-havl- şart değildir. Binaenaleyh bir araziden, senede birkaç defa mahsul alınırsa her defasında öşür vermek vacip olur. Çünkü deliller mutlak olup, sene kaydı yoktur. Ayrıca öşür, hakikaten çıkan mahsulde vaciptir ve binaenaleyh mahsul tekerrür edince öşrün vacipliği de tekerrür eder…
Keza, öşrün vacip olması için mahsulün kalıcı ve devamlı olması da (bekâ) şart değildir. Binaenaleyh uzun zaman kalmayan yeşilliklerde (yani yeşil sebzeler, bakla, salatalık, soğan, sarımsak ve benzeri şeylerde) öşür vaciptir. Bu, İmam Âzam’ın kavlidir ve sahih olan da budur… (Ebû Yusuf ve Muhammed)’e göre ise, yeşilliklerde (yani yeşil sebzeler, bakla, salatalık, soğan, sarımsak ve benzeri şeylerde) öşür yoktur. İmameyn’e göre öşür, ancak bir sene devamlı kalabilen sebze ve meyvelerde ve beş vesk’i doldurması şartıyla vardır. Şayet vesk ile ölçülen türden değilse, Ebû Yusuf’a göre, vesk’le ölçülen sebzelerin/mahsullerin en aşağısının nisabının (yani beş vesk’lik) kıymetine ulaşır/doldurursa öşür vacip olur. İmam Muhammed’e göre ise, şayet mahsul, kendi nevinin ölçülmesinde kullanılan ölçeğin beş misli olursa (yani sebzenin kendi cinsinden olan mahsullerin miktarının belirlendiği ölçü biriminin beş katı olursa), öşür alınacağını söylemiştir, (meselâ) pamukta beş yük -haml-, balda beş küp -farak-, şekerde beş batman -men- olursa öşür alınır… (İbn-i Âbidîn, Zekât Bahsi)
