SORU: Öşrün vacip olması için akıllı olma, büluğa erme, hür olma ve borçlu olmama şartı var mıdır? Vakıf arazisinde öşür vacip midir?
CEVAP:
Öşrün vacip olması için akıl, büluğ ve hürriyet şartı yoktur. Borçlu olmama şartı da yoktur. Bunlar, zekâtın farz olması için şarttır. Ancak öşrün vacip olması için şart değildir… Binaenaleyh, küçük çocuğun, delinin, mükâtep kölenin, me’zûn kölenin ve borçlunun malında dahi öşür vaciptir. Aynı şekilde, -eğer öşür verilmesi vacip olmuş ise- terekeden yani miras olarak bırakılan maldan da öşür alınır…
Keza, vakıf arazisinde, (yani vakıf sahibi araziyi ekip de mahsul alırsa bu mahsul de) de öşür vaciptir, zira öşrün vacip olması için arazinin bir kimsenin mülkiyeti altında olması şartı yoktur. Öşürde şart olan, yerden çıkan mahsulün bir kimsenin mülkü/malı olmasıdır. Çünkü öşür yere değil, yerden çıkan mahsulde vaciptir. Binaenaleyh arazinin, sahipli/bir kimsenin mülkü olup olmaması, öşrün vacip olması hususunda eşittir…
Şayet vakıf sahibi, vakıf arazisini ekip-biçmesi için bir kimseye kiraya verirse ve bu arazi yağmur veya nehir suyu ile sulanıyorsa; tercih edilen görüşe göre bu araziyi -veya kiraya verilen herhangi bir araziyi- kiralayan kimse, çıkan mahsulün öşrünü yani onda birini verir. Kova ve dolap ile sulanıyorsa yirmide birini verir. Çünkü öşürde şart olan, mahsule malik olmaktır ve öşür, arazide değil mahsulde vaciptir… (İbn-i Âbidîn, Zekât Bahsi)
