SORU: Malın helalden mi haramdan mı olduğunu araştırmanın hükmü nedir?
CEVAP:
Mal sahibinden kaynaklanan şüphe…
a) Hiç tanımadığı bir adam olup salahına veya fesadına delalet edecek herhangi bir delilin bulunmaması.
Bu gibi insanlara ve mallarına şüpheli diyemeyiz. Çünkü şüphe, karşılıklı iki sebebi bulunan iki inançtan ibarettir. Rasûlullah (s.a.v) davetlere icabet eder ve verilen ziyafetin sadaka olup olmadığını sormazdı; çünkü genelde ziyafetler sadaka değil, hediye olarak verilirdi.
Sahâbe-i Kirâm’ın, yolculuk ve muharebelerde köylere uğrayıp köylünün yemeğini yemeleri, gittikleri memleketlerin çarşı ve pazarlarında alış-veriş yapmaları da ayrıca bunun delilidir.
b) Mal sahibinin iç yüzünü bilmek.
Mesela: Adil ve sâlih insan olarak bildiği bir kişinin malının, haram mı helal mi olduğunu sorması ne vacip ne de caiz değildir yani malının haram mı helal mi olduğunu sâlih kişiye sormaz.
Çünkü sâlih kimselerin yemeğini yemek Peygamberler ve velilerin âdetidir. Nitekim Tirmizî ve Ebû Dâvûd’un rivayet ettiğine göre Rasûlullah (s.a.v) şöyle buyurmuştur: “Yalnız muttakilerin yemeğini ye, yemeğini yalnız muttakiler yesin.”
Yemeği yenecek veya malından sadaka alınacak kimsenin şarkıcı, faizci vb. olduğunu bilirse, başka bir delil aramaya gerek kalmadan adamın malının durumundan sormak vacip olur… (İhyâu-Ulûmi’d-Dîn)
