Bir kimse kurbanlık için yetiştirdiği veya satın aldığı büyük baş hayvana, kendisinden başka altı kişiyi ortak etse caiz olur mu?

SORU: Bir kimse kurbanlık için yetiştirdiği veya satın aldığı büyük baş hayvana, kendisinden başka altı kişiyi ortak etse caiz olur mu? İhtilaftan kurtulmak için nasıl davranmalıdır?

CEVAP:

Bir kimse büyük baş bir hayvanı kendisi için kurban kesmek üzere satın alır, sonra altı kişiyi ortak ederse, istihsanen sahihtir, ama mekruhtur…

Bu konuda bazıları zenginle fakir arasını ayırmıştır. Şöyle ki;

a) Zengin, yani kendisine kurban vacip olan kimse, kendisi için kurban etmek üzere aldığı büyük baş bir hayvana, başka altı kişiyi ortak etmesi geçerlidir. Çünkü zenginin almış olduğu bu hayvan, kesim için muayyen değildir. Bununla birlikte yine de başkalarını ona ortak etmesinde kerahet vardır (yani mekruhtur). Zira aldıktan sonra başkalarını ortak etmesinde vaadine muhalefet vardır, çünkü bu hayvanı satın almakla onu Allah için kurban etme vaadinde bulunmuştur…

Fakihler, “Eğer zengin bir kimse büyük baş bir hayvanı kurban için alır, sonra da başkalarını ortak ederse, uygun olan, ortaklardan aldığı hisselerin paralarını sadaka olarak vermesidir” demişlerdir…

b) Fakir, yani kendisine kurban vacip olmayan kimse, kurban için büyük baş bir hayvan alsa, başkasını ona ortak etmesi caiz değildir. Zira fakir kişi o hayvanı kurban için almakla onu kendisine gerekli kılmıştır. Çünkü fakirin kurban için almış olduğu hayvan, kurban için taayyün etmiştir, başkasını ortak edemez. Eğer böyle yaparsa aldığı paraları sahiplerine geri öder…

c) Böyle bir ihtilaftan kurtulmanın yolu; ortaklı kurban kesecek kimselerin, kurban almadan önce ortak olmalarıdır…

d) Eğer alış sırasında başkalarını ortak etme niyeti yoksa fakat kendi nefsine de gerek kılmamışsa veya başta ortaklığa niyet etmişse o zaman başkalarını ortak etmesi caizdir…

Bu hususta ihtimaller şunlardır:

1- Bir kimse kurbanlık hayvanı hassaten kendisi için satın alır.

2- Bir kimse kurbanlık hayvanı niyetsiz satın alır, sonra kendisi için tayin eder.

3- Bir kimse kurbanlık hayvanı niyetsiz satın alır, kendisi için tayin de etmez.

4- Bir kimse kurbanlık hayvanı ortak olmak niyetiyle satın alır.

5- Bir kimse kurbanlık hayvanı altı kişiyle birlikte satın alır.

6- Bir kimse kurbanlık hayvanı altı kişiyle birlikte onların emriyle kendisi satın alır.

Bu tafsilâtın fakire yorumlanması gerekir…

(İbn-i Âbidîn, İhtiyâr, Fetevây-i Hindiyye)