SORU: Sanayicinin sanayi makinalarının, sanat sahiplerinin alet edevatlarınınveya bir işi yapmada kullanmak için satın aldıkları demir, çimento, yağ, sabun, boya, deri, kimyevî maddeler, katkı maddeleri, ahşap, plastik vb. malzemelerin üzerinden bir sene geçerse ve nisap miktarına da ulaşırsa hükmü nedir, bunlara zekât gerekir mi?
CEVAP:
a) (Marangoz, demirci gibi) sanat sahiplerinin alet edevatlarına veya bir işi yapmada yahut üretimde kullandıkları malzemelere zekât vacip olmaz. Bu aletler ve malzemeler, ister kendisinden faydalanırken keser ve eğe gibi tükenip bitmeyen olsun, ister kendisinden faydalanırken tükenip biten türden olsun farketmez…
b) Ancak tükenip biten cins malzeme iki nevi olup, hükümleri de birbirinden farklıdır:
1- Malzemenin kendisinin (özünün) eseri ve izi, kullanıldığı şeyin üzerinde kalmayan…
Eğer kullanıldıkça tükenip biten cins malzeme, sabun deterjan gibi aynının yani kendisinin eseri ve izi kullanıldığı şeyin üzerinde kalmayan neviden ise, bu tür malzeme ve maddelerde zekât yoktur. Çünkü bu durumda usta, aldığı ücreti, verilen emeğin karşılığında almış olmaktadır.
2- Malzemenin kendisinin (özünün) eseri ve izi kullanıldığı şeyin üzerinde kalan…
Eğer kullanıldıkça tükenip biten cins malzeme, aspir, safran vb. deri tabaklama ve sanayide kullanılan boyalar ve yağlar gibi aynının yani kendisinin eseri ve izi kullanıldığı şeyin üzerinde kalan neviden ise, bu tür malzeme ve maddelerde, üzerinden bir sene geçtiği ve nisap miktarına da ulaştığı takdirde zekât vardır. Çünkü bu durumda alınan ücret, malzemenin karşılığında olmaktadır.
c) Devrimiz âlimleri, sanayi makinelerinin, marangozun ve demircinin kullandığı el aletleri, diğer meslekî alet, takım ve tezgâhı olarak değerlendirilemeyeceği hususunda görüş birliğindedirler. Zira bu makineler gelir getiricidir ve nâmi mal sayılırlar. Buradan hareketle, asrımızda gelir elde etmek için olan atölyeler, fabrikalar, işletmeler ve bilumum sanayi sektöründeki yatırımlar hususunda devrimiz âlimleri, bu malların hepsinde zekâtın farz olduğu mevzuunda görüş birliğine varmışlardır… (İbn-i Âbidîn, Kudûrî, Nûru’l-Îzâh, Hidâye ve Cezîrî -dört mezhebe göre- İslâm Fıkhı)
