SORU: Faiz ile ilgili Ayet ve Hadis var mıdır? Kredi Kartı kullanmanın hükmü nedir? Faizle çalışan mevcut kurumların yani Bankaların ve Finans Kurumlarının Kredi Kartlarını kullanmak hususunda gözden kaçırılan hususlar nelerdir? Kredi Kartı hangi şartlar dâhilinde caizdir? Zaruret hali ne demektir? Pos Cihazı kullanmanın hükmü nedir? Kredi Kartı Puanları, Zorunlu Verilen Nemalar vb. verilen paralar, faiz vb. haram paralar ne yapılmalıdır? Bankalar ve Finans Kurumları neden Kredi Kartı dağıtmaya çalışırlar ve Kredi Kartlarından sağladıkları faydalar nelerdir?
CEVAP:
Faiz ile ilgili ayet ve hadislerin bir kaçı şöyledir…
1- “Faiz yiyenler, ancak şeytanın çarptığı kimsenin kalktığı gibi kalkarlar. Bu, onların, ‘Alış veriş de faiz gibidir’ demelerinden dolayıdır. Oysa Allah alışverişi helal, faizi haram kılmıştır. Bundan böyle kime Rabbinden bir öğüt gelir de (o öğüte uyarak) faizden vazgeçerse, artık önceden aldığı onun olur. Durumu da Allah’a kalmıştır, (Allah onu affeder). Kim tekrar (faize) dönerse, işte onlar cehennemliklerdir. Orada ebedi kalacaklardır…” (Bakara, 2/275)
2- “Ey iman edenler! Allah’a karşı gelmekten sakının ve eğer gerçekten iman etmiş kimselerseniz, faizden geriye kalanı bırakın. Eğer böyle yapmazsanız, Allah ve Rasûlü’yle savaşa girdiğinizi bilin. Eğer tevbe edecek olursanız, anaparalarınız sizindir. Böylece siz ne başkalarına haksızlık etmiş olursunuz, ne de başkaları size haksızlık etmiş olur…” (Bakara, 2/278–279)
3- Müslim’in rivayet ettiğine göre Rasûlullah (s.a.v), faiz yiyene, yedirene, kâtibine ve şahidine lanet etti ve “onlar müsavidirler (günahta eşittirler)” buyurdu…
4- İbn-i Mâce’nin zikrettiğine göre Ebû Hureyre (r.a) şöyle anlatmıştır: Rasûlullah (s.a.v) şöyle buyurmuştur: “Faiz yetmiş çeşit günahtır. En hafifi kişinin anasıyla zina yapması gibidir…”
5- İbn-i Mâce’de zikredildiğine göre Ömer (r.a) şöyle anlatmıştır: “En son inen ayet, faizle ilgili olan ayettir. Rasûlullah (s.a.v) bu ayeti (teferruatı ile) tefsir etmeden (açıklamadan) vefat etti. Öyleyse artık siz faizi de faiz şüphesi olan muameleyi de bırakın…”
6- Kütüb-i Sitte’de zikredildiğine göre Ubâde b. Sâmit (r.a), Muâviye (r.a) ile Rum diyarına gazveye çıkar. Orada halkın dinarla (altın para ile) altın parçalarını, dirhemle (gümüş para ile) de gümüş parçalarını alıp sattıklarını görür. Ubâde b. Sâmit (r.a), bu muamelenin faiz olduğunu, Rasûlullah (s.a.v) tarafından yasaklandığını duyurur. Bu yasaktan habersiz olduğu anlaşılan Hz. Muâviye: “Ben, vâde karışmadıkça bunda faiz görmüyorum” der. Ubâde (r.a); “Ben, sana Rasûlullah (s.a.v)’den rivayette bulunuyorum, sen kendi reyini (görüşünü) söylüyorsun. Allah beni şu seferden çıkarsın, bir daha senin âmir olduğun yerde ikamet etmeyeceğim” der. Seferden dönünce Medine’ye gider ve Ömer (r.a)’ın huzuruna çıkarak durumu anlatır. Ömer (r.a) kendisine: “Ey Ebû’l-Velîd, yerine dön, sen ve emsallerinin bulunmadığı bir yerde hayır yoktur” der ve Muâviye (r.a)’a şöyle yazar: “Ubâde üzerinde hiçbir surette âmirliğin yoktur. Halkı da onun söylediği tatbikata sevk et, çünkü Rasûlullah (s.a.v)’in emri öyledir…”
A) KREDİ KARTI…
1- Kredi kartı kullanmanın hükmü…
a) Kredi kartı kullanımı asıl menşei itibariyle mahzurlu değildir. Kredi kartının mahzurlu oluşu onu veren kurumdan kaynaklanmaktadır. Yani kredi kartı veren kurum banka değil de helal bir kurum veya kuruluş olsaydı, hiçbir sakınca olmayıp caiz olacak idi…
b) Yapılan hizmet karşılığında, hizmet veren bir kuruma komisyon ödemek caizdir. Lakin alınan bu para, “hizmet bedeli” adı altında gizli faiz olmamalıdır…
c) Borcu, bir kuruma havale yoluyla veya bir kurumun kefil olması yoluyla ödemek caizdir…
2- Faizle çalışan mevcut kurumların yani Bankaların ve Finans Kurumlarının kredi kartlarını kullanmak hususunda gözden kaçırılan bazı hususlar vardır…
a) Kredi kartı kullanımında veya sair hizmetlerde komisyon alan kurum -aldığı miktar hakikatte de komisyon- olsa bile, faiz üzere çalışan bir kurumdur…
b) Kredi kartlarını kullanmada, faiz sistemi üzere kurulu bu kurumları dolaylı yoldan da olsa destekleme durumu söz konusudur. Zira bu kartlar vesilesi ile çeşitli yollarla bu kurumlara büyük bir finansman desteği sağlanmış olmaktadır. Sonuçta banka veya finans kurumu her halükarda kazançlı çıkacaktır, çünkü kurumlar, ya alış-verişi yapan kart sahibinden ya alış-veriş yapılan mağaza sahibinden veya her ikisinden birden yüzdelik bir oran almaktadırlar…
c) Dolaylı veya direkt olarak faize bulaşma durumu söz konusu olmaktadır…
Bu nedenle kredi kartı şu şartlar dâhilinde caizdir:
1- Kredi kartı kullanımı, başvurulacak ilk çare değil, en son çare olmalıdır…
2- Kredi kartı bulundurmak veya kart ile alış-veriş yapmak ancak zaruret halinde caizdir…
Zaruret hali; eğer şu durumlar söz konusu ise zaruret hali mevcuttur:
a) Kart kullanmaktan başka bir alternatif bulunmamalıdır. Hayatın idamesi için kart kullanma, “olmazsa olmaz” olmalıdır…
b) Kart kullanmayı zorunlu kılacak zaruret halinin var olması durumunda, bu kartları kullanmak ancak zaruret miktarınca caiz olur. Dolayasıyla zarureti ortadan kaldıracak miktar aşılmamalıdır…
c) Kart kullanmanın caiz olması, zaruret hali devam ettiği müddetçe geçerlidir. Zaruret hali ortadan kalkınca cevaz da ortadan kalkar. Mesela; ileriki bir zamanda bu kartlara alternatif bir teamül ortaya çıksa veya kişi alış-verişini peşin ödeme vb. yollarla eda etmeye muktedir olursa caizlik ortadan kalkar…
3- Kredi kartı kullanmak zorunda kalınırsa ne yapmalıdır?
Bir kişide yukarıda saydığımız zaruret hali bulunursa ve kredi kartı ile alış-veriş yapmak mecburiyetinde kalınırsa, kart ödemelerinin kesinlikle zamanında yapılması gerekir. Aksi halde faize düşmek durumu söz konusudur. Böyle yapmak en azından “ehven-i şer”’dir…
B) POS CİHAZI…
1- Pos cihazı kullanmanın hükmü…
Pos cihazı bulundurmanın cevazının şartları da, kredi kartı kullanmanın cevazının şartlarıyla aynıdır. Banka her halükarda kazançlı çıkacaktır, şöyle ki; pos cihazı sahibi parayı bankada bekletirse banka bu parayı kullanarak kazançlı çıkacaktır, eğer pos cihazı sahibi hemen ertesi gün almak isterse banka pos cihazı sahibinden yüzdelik alarak kazançlı çıkacaktır…
2- Bankalar ve Finans Kurumları neden kredi kartı dağıtmaya çalışırlar ve kredi kartlarından sağladıkları faydalar nelerdir?
Kısaca bu durumu özetlemeye çalışırsak, uzmanlara göre bir kredi kartından bankanın en az 9 fayda sağladığını görürüz.
1- Bankalar ve Finans Kurumları, kredi kartı ile yapılan satışlardan, satış tutarı üzerinden komisyon alırlar…
2- Bankalar ve Finans Kurumları, kredi kartı kullanıcılarından, aidat, komisyon, işletim ücreti, üyelik ücreti gibi isimler altında gelir elde ederler…
3- Bankalar ve Finans Kurumları, çapraz satış yöntemiyle, bireysel bankacılık ürünlerinin pazarlanmasını sağlarlar…
4- Bankalar ve Finans Kurumları, kart sahiplerinin ve kartı kabul eden iş yerlerinin hesaplarını kendi bankalarına çekmiş olurlar…
5- Bankalar ve Finans Kurumları, ödenmeyen kredi kartı borçları üzerinden faiz geliri elde ederler…
6- Bankalar ve Finans Kurumları, üzerinde logosunu taşıyan kredi kartları aracılığı ile bedava reklamlarını yapmış olurlar…
7- Bankalar ve Finans Kurumları, Türkiye’ye gelen konukların bankaların POS terminali aracılığı ile yaptıkları alışverişlerden döviz geliri elde ederler…
8- Bankalar ve Finans Kurumları, müşteri portföyünün genişlemesini sağlarlar…
9- Bankaların ve Finans Kurumlarının kart müşterisinin sayısı, bankanın değerini artırmaktadır. Bu nedenle bankalar, kartın iptal edilmesini istemezler…
