SORU: Kilo ile Kurbanlık almak-satmak caiz midir?
CEVAP:
Kurban olarak alınacak hayvan, kilo fiyatı belirlenip canlı olarak tartılarak satın alınabilir ki normalde herkesin alış-veriş tarzı böyledir ve bunda bir ihtilaf yoktur…
Lakin “kilo ile kurban alma” hususunda ihtilaf vâki olup, bir kısım Âlimler “caizdir” diye fetva vermişler, bir kısım Âlimler ise “caiz değildir” diye fetva vermişlerdir…
A- Kilo ile Kurban almak-satmak caizdir…
a) Kurban edilmek üzere satın alınmak istenen hayvanın fiyatı, kesim yapıldıktan sonra eti tartılarak belirlenme şeklinde yapılan alım-satın caizdir… Buna göre Kurban edilmek üzere satın alınmak istenen hayvanın fiyatı, kesim yapıldıktan sonra eti tartılarak da belirlenebilir. Ancak burada, kilo fiyatının kesimden önce belirsiz bırakılmayıp, anlaşmada kesin olarak belirlenmesi, yani;
1- Satıcının “bu hayvanın etini kilosu şu kadara olmak üzere sattım” demesi
2- Müşterinin “aldım” demesi
3- Hayvanın her şeyinin müşteriye ait olması
4- Kesinlikle derisinin, kellesinin, sakatatının satıcıya bırakılmaması lazımdır. Çünkü kurbanlık hayvanın derisi, kellesi ve sakatatının da ya bizzat kurbanı kesen tarafından kullanılması, ya da tasadduk edilmesi gerekir…
b) Bu durumda satıcının veya müşterinin (hayvan kesildikten sonra) muhayyerlik yani vazgeçme hakkı da yoktur…
c) Bu mesele, İmameyn yani İmam Muhammed ve İmam Ebu Yusuf’a ve keza diğer üç mezhep imamına göredir. Fetva da bu görüş üzerinedir… İmameyn’e göre mukadderatı yani miktarı tartı, ölçü veya sayı ile tayin ve takdir olunan şeyleri yalnız fertleri ve kısımlarının fiyatlarını takdir ederek toptan satmak sahihtir. Meselâ: Bir yığın buğdayın her bir kilesi, bir kayık odunun her bir çekisi, bir sürü koyunun her bir tanesi veya bir top kumaşın her bir metresi şu kadara olmak üzere satılsa sahih olur…
d) Mecelle’de de insanlara kolaylık gösterilmek üzere bu mesele böyle kabul edilmiştir. Mecellenin ilgili maddesinde şöyle denilmiştir; “Yığın meselesinde, meselâ kilesi şu kadar kuruşa olmak üzere bir yığın buğday satıldığı zaman İmam-ı Âzam (rh.a)’e göre yalnız bir kilesi hakkında satış sahih olur. İmameyn (r.aleyhima)’ya göre ise o yığın tamamen satılmış olarak kaç kile çıkarsa ona göre bedelinin verilmesi lâzım gelip insanların muamelelerini kolaylaştırmak için “Hidâye” sahibi “Mergînanî” gibi nice Fukahâ da bu hususta onların fetvasını tercih etmiş olduklarından 220. Madde o tarz üzere yazılmıştır…”
B) Kilo ile Kurban almak-satmak caiz değildir…
Kurban edilmek üzere satın alınmak istenen hayvanın fiyatı, kesim yapıldıktan sonra eti tartılarak belirlenme şeklindeki satışın, belirsizlik sebebi ile caiz olmadığı görüşünde olanlar da vardır… Dolayısıyla Kurbanlık hayvanın tartılarak alınması, hayvan kesilmeden önce olursa caizdir. Kesildikten sonra tartılıp bedeli ödenecek şeklinde olursa caiz olmaz. Çünkü satış akdi yapılırken satılan şeyi ve bedelini söylemek, yani neden ibaret olduğunu zikretmek lâzımdır. Binaenaleyh satılan şey ve bedeli bilinmezse/zikrolunmazsa, satılan şeyin ve bedelinin bilinmemesinden dolayı nizâ/çekişme meydana geleceğinden satış fasit olur. Fakat satıştaki bilinmemezlik çekişmeye sebep olacak şekilde olmazsa, satış fasit olmaz…
Satılan şeyin ve bedelinin bilinmesi/malûm olması, satılan şey ve bedeli meydanda ise bizzat görmek ve işaret ile meydanda değilse miktarını ve vasfını beyan etmek ile hâsıl olur. Meselâ: “Şu malı elimdeki para ile satın aldım” denilse, mal ve bedel bilinmiş/malûm olur, keza “Bu malı şu kadar Türk lirasına aldım” denilse de mal ve bedel bilinmiş/malûm olmuş olur… (Fetevây-i Hindiyye, İbn-i Âbidîn, Mültekâ/Mevkûfât)
