SORU: “Eyyâmu’l-bîyd” denilen kamerî ayın, 13-14-15’inci günleri tutulan orucun hükmü nedir?
CEVAP:
“Eyyâmu’l-bîyd” yani beyaz gecelerin günleri olan kamerî ayın 13-14-15’inci günleri oruç tutmak menduptur (müstehaptır).[1] Bu gecelerde ayın ziyasının/nurunun kemale ermesi ve beyazlığının da çok ziyade olmasından dolayı böyle isimlendirilmiştir.
(Daha önce 39’uncu soruda zikredildiği üzere Nesâî, İbn-i Abbas (r.anhuma)’dan rivayetle şöyle demiştir: “Rasûlullah (s.a.v) ne hazarda/mukim iken ve ne de seferde/yolculukta “bîyd” günleri iftar etmiyordu/oruçlu oluyordu.)
[1] Mendup ile Müstehap arasındaki fark nedir?
Usûl-u Fıkıh Ulemasına göre mendup ile müstehap: Usûl-u Fıkıh Ulemasına göre mendup ile müstehap arasında bir fark yoktur. Buna göre Usûl-u Fıkıh Ulemasına göre müstehap/mendup; Nebî (s.a.v)’in yapmaya devam buyurmadığı fiildir. Bu fiili yapmaya rağbet ettikten/isteyip arzuladıktan sonra yapmamış olsa (bile bu da keza müstehaptır/menduptur).
(Bu durumda müstehap/mendup iki şeyi kapsamış olmaktadır. 1- Nebî (s.a.v)’in işlediği fakat yapmaya devam etmediği fiiller 2- Nebî (s.a.v)’in yapmayı arzulayıp/isteyip de yapmadığı filler)
Fukahâya göre müstehap: Fukahâya göre müstehap, Nebî (s.a.v)’in bir defa yapıp bir defa bıraktığı fiildir.
Fukahâya göre mendup: Fukahâya göre mendup, Nebî (s.a.v)’in caiz olduğunu göstermek için bir veya iki defa yaptığı fiildir. el-Muhît sahibi bunun aksini söylemiştir.
(İbn-i Âbidîn şöyle demiştir): Usûlcülerin kavli daha evladır/güzeldir. Çünkü Usûlcülerin tarifi, Nebî (s.a.v)’in yapmayı rağbet edip/isteyip de yapmadığı fiile de şamildir. (İbn-i Âbidîn, Oruç Bahsi)
