SORU: Maden veya define (rikâz) bulmak için bir kimseyi kiralarsa, bulunan rikâz kimin olur?
CEVAP:
1- Bir kimse, maden veya define (rikâz) bulmak için ücretli işçi tutar ve bunun için de bir vakit tayin edip belirlerse, rikâz, bu kişiyi kiralayanın yani işçiyi tutanın olur… Şayet define/rikâz araması için tuttuğu işçi için bir vakit belirlemez ve işçi de defineyi bulursa, rikâz, işçinin olur. Çünkü mübah olan bir şeyi elde etmek için bir işçi tutulur/kiralanır ve bu işi tamamlamak için de belirli bir vakit tayin edilmezse, bu fasit bir icare olur, icare fasit olunca da geriye sadece o işi yapmak için o işçiye verilmiş vekâlet kalır, vekâlet ise mübah bir şeyi alma hususunda sahih olmaz. Örneğin, bir kimse, kendisine av avlamak, ot veya odun toplamak için bir kimseyi ücretiyle tutar ve bunun için de bir vakit tayin etmezse, avlanan hayvan ve toplanan odun, tutulan işçinin olur…
2- Maden veya define (rikâz) bulmak için iki kişi çalışırsa, bulunan rikâz kimin olur?
a) Maden veya define (rikâz) bulmak için iki kişi çalışırsa, rikâzı hangisi bulursa onun olur ve diğerine bir şey vermesi de gerekmez. Örneğin biri gelir, define bulmak için çukuru kazar, diğeri de gelip kazıyı tamamlayarak defineyi çıkarırsa, define, bu ikinci kişinin olur…
b) Şayet iki kişi defineyi/rikâzı beraberce bulurlarsa, her biri bulduğu miktarı alır. Bu iki kişiden hangisinin definenin ne kadarını bulduğu bilinemezse, defineyi yarı yarıya paylaşırlar…
c) Eğer bir kimse arkadaşının yardımıyla rikâz bulursa, bu rikâz kendisinindir ve arkadaşına ecr-i misil verilir. İmam Muhammed’e göre bu ecr-i misil ne kadar ise (yani hangi miktara ulaşırsa ulaşsın) onu arkadaşına vermek zorundadır. İmam Ebû Yusuf’a göre ise, ecr-i misil, bulduğu rikâzın parasının yarısını geçmemelidir… (İbn-i Âbidîn, Zekât Bahsi)
