SORU: Dahvetü’l-kübrâ yani kaba kuşluk vaktinden murad nedir? Bazı oruçlarda kaba kuşluk vaktine kadar niyet edilebilmesinin nedeni nedir?
CEVAP:
“Dahvetü’l-Kübrâ”’dan murad; şer’î günün yarısıdır. Şer’î gün, doğu ufkunda ziyanın uçuşmasından (serpilip dağılmasından), güneş batıncaya kadar devam eden vakittir.
“Dahvetü’l-kübrâ’ya kadar” sözündeki “gaye” “muğayya’ya dâhil değildir (yani sınır/had ki o da dahvetü’l-kübrâ vakti olup, bu zaman dilimi gayenin kendisi için konulduğu şeye yani niyete dâhil değildir). (Bir başka deyişle, Ramazanın edası, muayyen nezir ve nafile yani sünnet, mendup, mekruh oruca niyet etmeye dahvetü’l-kübrâ (kaba kuşluk vakti) dâhil değildir, şöyle ki, bu oruçlara kaba kuşlukta niyet ederse, niyeti sahih ve geçerli olmaz.)
(Zikredilen) bu oruçlarda niyetin kaba kuşluk vaktine kadar geçerli olmasının nedeni, oruçta niyetin günün yarısından fazlasında bulunması gerektiği ve günün yarısından fazlasında oruçlu bulunulması için de kaba kuşluk vaktinden önce oruca niyet edilmiş bulunulmasının şart olmasıdır. Zira günün yarısı, fecr-i sadık’ın doğmasından kaba kuşluk vaktine kadardır ve kaba kuşluk vakti buna dâhil değildir. (İbn-i Âbidîn, Oruç Bahsi)
Mültekâ’l-Ebhûr ve şerhi Mevkûfât’ın oruç bahsinde şöyle denilmiştir;
Gündüz iki kısımdır:
Birincisi, şer’î gündüz olup, fecr-i sadık’tan başlayıp güneşin batmasına kadar olan zamandır. Şer’î gündüzün yarısı dahvetü’l-kübrâ’dır.
İkincisi ise, luğavî gündüz olup, güneşin doğmasından başlayıp batmasına kadar olan zamandır. Luğavî gündüzün yarısı zeval vaktidir.
Dahvetü’l-kübrâ vaktinin hesaplanması hususunda iki görüş sunulmuştur:
1- Dahvetü’l-kübrâ vakti öğle ezanından yaklaşık bir saat öncesidir.
2- Dahvetü’l-kübrâ vakti şöyle hesaplanır: Akşam ezanı vakti imsak vaktinden çıkarılır. Çıkan sonuç ikiye bölünür. Bundan çıkan sonuç da imsak vaktiyle toplanır. Elde edilen sonuç dahvetü’l-kübrâ vaktidir.
Örneğin; 5 Nisan Perşembe 2012 tarihinde Ankara’da imsak vakti 4,51’de Akşam ezanı 19,25’te Öğle ezanı ise 12,58’tedir. Formüle göre bu günde kaba kuşluk vakti şöyle hesaplanır. 19,25-4,51=14,74 yani 15 saat 14 dakika. 15,14/2=7,57. 7,57+4,51=12,08. Bu görüşe göre bu tarihte Ankara’da dahvetü’l-kübrâ 12,08 olup bu vakte kadar yukarıda belirtilen oruçlara niyet edilebilir. 12,58-12,08=50 dk. O halde o günde dahvetü’l-kübrâ vakti öğle ezanından 50 dakika öncesidir. Bu vakit aralığı yaz-kış mevsimine ve memleketlere göre değişebilmektedir.
