SORU: Yevm-i şek’de nafile oruçtan başka bir oruç tutulamayacağını söylediniz. O halde yevm-i şek’de farz, vacip ve mutlak oruca niyet ederek oruç tutulursa hükmü ne olur? Keza bir kimse yevm-i şek’de Ramazan orucuna niyet ederek oruç tutarsa hükmü ne olur? Keza bir kimse, “eğer yarın Ramazan ise Ramazan orucuna, Ramazan değilse falanca (vacip orucu veya nafile) oruç tutmaya niyet ettim” diyerek oruç tutarsa hükmü ne olur?
CEVAP:
Bir kimse yevm-i şek/şek günü, vacip/farz bir oruç niyetiyle, örneğin, nezir/adak orucu, keffaret orucu veya kaza orucu gibi bir oruç tutarsa ve bu kişi de mukim ise, tenzihen mekruh olur. Şayet o günün Ramazan olduğu ortaya çıkarsa, bir vacibe niyet ederek tuttuğu bu oruç Ramazan orucu olmuş olur. (Zira Ramazanda Ramazan orucundan başka bir oruç yoktur.) Eğer (Şaban olduğu ortaya çıkarsa) en sahih olan kavle göre, niyet ettiği vacip oruç vaki/geçerli olmuş olur.
Eğer bu kişi seferi/yolcu ise, başka bir vacibe niyetlenerek tuttuğu oruç mekruh olmaz ve hangi vacibe/farza niyet ettiyse o oruç vaki/geçerli olur. Çünkü ona Ramazanın edası farz değildir. İmameyn’e göre ise, mukim gibi yolcu kimseye de mekruhtur ve eğer o günün Ramazandan olduğu anlaşılırsa, tuttuğu oruç Ramazandan sayılır.
Bir kimse yevm-i şek/şek günü, Ramazan orucuna niyet ederek oruç tutarsa, tahrimen mekruh olur. Zira bunda Ehl-i Kitab’a benzemek vardır. Çünkü Ehl-i Kitab, oruçlarının üzerine ziyade yapmışlardır. Ramazandan bir gün veya iki gün önce oruç tutmaktan nehyeden/yasaklayan hadisler de bu duruma hamlonulmuştur/mahsus kılınmıştır. (Şayet o günün Ramazan olduğu ortaya çıkarsa, tuttuğu oruç Ramazan orucu olmuş olur.)
Bir kimse yevm-i şek/şek günü, mutlak oruç niyetiyle oruç tutarsa ve bu kişi de mukim ise, tenzihen mekruh olur. (Şayet o günün Ramazan olduğu ortaya çıkarsa, tuttuğu oruç Ramazan orucu olmuş olur, eğer Şaban olduğu ortaya çıkarsa nafile olmuş olur.)
(Eğer bu kişi seferi/yolcu ise, mutlak oruç niyetiyle tuttuğu oruç mekruh olmaz ve Ramazan olduğu ortaya çıkarsa, tuttuğu oruç Ramazan orucu olmuş olur, eğer Şaban olduğu ortaya çıkarsa nafile olmuş olur.)
Bir kimse yevm-i şek/şek günü, “yarın Ramazan ise Ramazan orucuna, Ramazan değilse (vacip olan falanca oruca veya nafile oruç) tutmaya niyet ettim” diyerek oruç tutarsa ve bu kişi de mukim ise, tenzihen mekruh olur. Şayet o günün Ramazan olduğu ortaya çıkarsa, tuttuğu oruç Ramazan orucu olmuş olur. Eğer Şaban olduğu ortaya çıkarsa, vacibe niyet etmişse niyet ettiği vacip oruç vaki/geçerli, nafileye niyet etmişse nafile oruç geçerli olmuş olur ancak Hidâye’nin rivayetine göre ise her iki orucu da nafile olmuş olur.
(Eğer bu kişi seferi/yolcu ise, tuttuğu bu oruç mekruh olmaz ve Ramazan olduğu ortaya çıkarsa, tuttuğu oruç Ramazan orucu olmuş olur, eğer Şaban olduğu ortaya çıkarsa, vacibe niyet etmişse niyet ettiği vacip oruç vaki/geçerli, nafileye niyet etmişse nafile oruç geçerli olmuş olur.) (İbn-i Âbidîn, Oruç Bahsi)
