SORU: Yemin hakkında tafsilatlı bilgi verir misiniz?
CEVAP:
Yemin hakkında şu hükümler zikredilmiştir:
1- Oturacağı ev, giyeceği elbise ve bir günlük yiyeceğinden fazla olarak, ayet-i kerimede keffaret hakkında bildirilen şeylerin (köle azad etme, on fakiri giydirme veya yedirme) bedeline mâlik olan kimsenin yemin keffareti için oruç tutması caiz olmaz.
2- Üzerine keffaret lazım gelen kimse köle azad edecek yahut on fakiri doyuracak yahut on fakire orta halde birer kat elbise alacak malını unutarak üç gün oruç tutsa bile oruç kifayet etmez/yeterli olmaz.
3- Üzerine keffaret lazım gelen şahsın keffaret vereceği zamanındaki haline itibar edilir, yemini bozduğu zamanındaki haline itibar edilmez. Kişi, zengin iken yeminini bozup sonra fakir düşse, keffaretini oruçla öder. Kişi, fakir iken yeminini bozup sonra zengin olsa, keffaret için oruç tutması caiz olmaz.
4- Keffaret için verilecek elbise, fakirin bedeninin tamamını veya ekserisini/çoğunluğunu örtecek orta halde birer kat elbise olmalıdır. Sadece belden aşağısını örten elbise olursa kifayet etmez. Ancak bedenin bir kısmını örtecek elbisenin kıymeti, akşamlı sabahlı bir fakiri doyuracak (fıtır sadakası miktarı) kadar olursa, kıymeti itibariyle caiz olur.
5- Keffaret için verilecek elbise, kadınlara verildiği takdirde elbise ile birlikte başörtüsü de verilmesi lazımdır. Çünkü başörtüsüz kadınların namazı caiz olmaz.
6- Keffaret olarak on fakiri giydirecek olan bir kişi, bir fakire bir elbise verse ve bunun kıymeti, on fakire verilecek birer elbise bedelinin toplamından fazla olsa ve bunu da elbise verme niyetiyle yapsa, bu elbise keffaret yerine caiz olmaz.
7- Kefaret olarak on fakiri yedirecek olan bir kişi, on fakire bir top kumaş verip, bundan her birine birer kat elbise çıkmasa, fakat kıymeti on sadaka-i fıtır kıymetinde olursa yemek yedirme yerine bir bedel olarak kifayet eder. Yemek yedirme yerine bedel olarak kifayet eden elbiselerde yemek yedirme yerine niyet edilmesi şart değildir.
8- Bir kimse, bir fakire, bir defada on elbise verse bu caiz olmaz.
9- Bir kimse, bir fakire her gün bir elbise verir ve buna on elbise verene kadar devam ederse, caiz olur.
10- Yemin keffâreti için on fakiri doyurmak; on fakire birer sadaka-i fıtır miktarı şeyi “temlik etmek” (tasarrufuna vermek) yahut “ibahe” yani sabahlı akşamlı olarak yemek yedirmektir.
11- On fakiri bir gün veya bir fakiri sabahlı akşamlı on gün yedirirse, bu caiz olur. On fakiri sabah doyurur, başka bir on fakiri de akşam doyurursa, bu caiz olmaz. Çünkü bu suret de on günlük yemek yirmiye taksim edilmiştir. Nitekim bir fakirin hissesi iki fakire taksim edildiğinden caiz olmaz. Fakirlere on gün boyunca bir öğün yemek yedirilip, ikinci öğün yemeğin ise bedeli verilse bu caiz olur.
12- Bir fakire on günlük yiyeceği bir defada verse caiz olmaz.
13- Bayram ve teşrik günlerinde (yani kurban bayramının dört günü toplam 5 gün) keffaret orucu tutulmaz.
14- Orucun arası kesilmez, şayet hayız gibi bir özür sebebiyle kesilmesi halinde yeniden başlanmalıdır.
15- Fakir olan bir kadını kocası keffaret orucunu tutmaktan men edebilir. Çünkü bu keffaret orucu kadın üzerine kendisinin iradesiyle vacip olduğu için kocasının onu oruçtan men etme hakkı vardır.
16- Zekât verilmesi sahih olmayan yerlere, yemin keffareti de verilmez. Ana, baba, evlat ve emsali gibi…
17- Yeminden dönmeden önce keffaretini verip sonra yeminden dönmekle yeminin keffareti verilmiş olmaz. Yeminden dönmeden önce keffaret verilirse bu sadaka olur ve sadaka olduğu için de, verdiği fakirden geri alması caiz olmaz.
18- Yeminin hükümleri hususunda ‘unutarak yemin eden’, ‘zorla yemin ettirilen’ veya ‘kasten yemin eden’ arasında fark yoktur.
19- Üzerine yemin keffareti lazım olan kimse keffareti tehir ederse günahkâr olur.
20- Üzerine yemin keffareti lazım olan kimse ölürse veya öldürülürse yemin keffareti düşmez.
(İbn-i Âbidîn, İhtiyar, Kudûrî, Hidâye, Zuhaylî -dört mezhebe göre- İslâm Fıkhı ve Cezîrî -dört mezhebe göre-İslâm Fıkhı)
