SORU: İnsan uzuvlarının alım-satımı caiz midir?
CEVAP:
İNSAN UZUVLARININ ALIM-SATIMI…
Organ alım-satımının hükmü hususunda iki görüş vardır:
a) Birinci görüş:
Bu zayıf bir görüş olup şöyledir: Kişinin kendi organıyla diğer bir insanı kurtarması söz konusuysa ve o kişinin de bu organa zaruri ihtiyacı varsa, o zaman organ satışı caiz olur…
Bu görüşte olan âlimler organ satışının caiz olması için şu maddeleri şart koşmuşlardır:
1- Organ satışından maksat, ticaret ve para kazanma gibi insanoğlunun faziletini zedeleyici gayeler olmamalıdır…
2- Satımı söz konusu olan organın yaratılış gayesi ne ise yani bedende ne işlev görüyorsa, yine aynı hedef ve aynı işlevi görmesi için satılmış olması lazımdır. ve bu satım ancak bu gaye için kullanacak kişiye gerçekleştirilmelidir…
3- Organını satan kişinin sattığı organla öyle bir zararı def etmesi gerekir ki, bu zarar, organını vermekle kendi bedeninde meydana gelecek zarardan daha büyük olmalıdır…
4- Organ satışı şer’i bir delile veya şer’i bir usule ters düşmemelidir. Mesela; kişinin saçını satması “saç ekleyen ve saç ekletene Allah lanet etsin” hadisine ters düşeceğinden caiz değildir…
5- Organ naklinden başka hiçbir alternatif olmaması lazımdır. Organa ihtiyacı olan kişinin, ihtiyacını sûnî yollarla, yapay organ ve aletlerle gidermesi mümkün ise satmak caiz değildir…
6- Organ alış-verişi resmî, güvenilir ve yukarıdaki şartların bulunup bulunmadığını kontrol edecek bir kurumun gözetiminde olmalıdır.
Yukarıdaki şartların tamamı bulunduğu vakit bu görüşe göre organ alım-satımı caizdir. Ama bu şartlardan biri bulunmaz ise alış-veriş caiz değildir…
b) İkinci görüş:
Bu, âlimlerin çoğunluğunun görüşü olup şöyledir: Kişinin, bedeninden bir uzvu satması caiz değildir, haramdır… Kişinin kendi bedeninden satacağı uzuv ister dıştan görünen olsun; ister dıştan görünmeyen olsun; ister bedeninde ikişer tane olan organ olsun; ister tek olan organ olsun hüküm aynıdır, yani haramdır…
Bu görüşün delilleri şunlardır:
1- İnsan bedeni ve uzuvları, alım-satımı caiz olan ticaret mallarından değildir. Allah (c.c) insanın bedeni üzerinden alım-satım yapılmasını yasaklamıştır. Çünkü insanı “mükerrem” (şerefli) kılmıştır. Bu sebeple hür bir insanı satmak haramdır. Kur’ân’da; “Andolsun, biz insanoğlunu şerefli kıldık” buyrulmuştur. Hadis-i şerifte ise; “Allah şöyle buyurdu: Üç sınıf insan vardır ki, kıyamet gününde ben onların hasmıyımdır: Biri şu kimse ki, hür bir insanı köle diye satar da onun parasını yer” buyrulmuştur. İşte bu sebeple âlimler, insan bedeninin veya herhangi bir uzvunun satışının batıl olduğu hususunda ittifak etmişlerdir…
2- İnsan, hakikatte bedenine malik değildir. Asıl malik ve sahibi hakikatte Allah’tır. İnsan, sadece bu bedenin emanetçisi olup, bedeni ıslah edecek fiilleri yapıp onu ifsat edecek fiillerden kaçınmakla memurdur. Eğer insan, bedeni ifsat edecek bir tasarrufta bulunursa, bu, kendisine Allah’ın emanet ettiği bedene hıyanet etmesi demektir…
3- İnsanın uzvunu satması, Allah’ın maliki olduğu mülkte O’nun izni olmadan ve bedene herhangi bir maslahat olmadan tasarrufta bulunmak demektir…
4- İnsan uzvunun alım-satımına caiz demek, birçok ifsat kapılarını açar. Fakir kimselerin organlarını satmaya kalkmaları, masum kimselerin ve hususen çocukların kaçırılıp organlarının satılması gibi birçok tehlikeli kapıları açar. Ortaya uyuşturucu ticaretinden daha korkunç bir ticaret şekli ve alanı çıkar…
Yukarıdaki delillerden de anlaşılacağı üzere, insanoğlunun şerefini muhafaza, organ ticaretini önleme, insan azalarının ticaret mahalli olmaması gibi illetlerden dolayı, selef Ulemasının icmâsı ve muasır Ulemanın da çoğunluğunun öngördüğü üzere insanın uzvunu alıp-satmak haramdır…
Tercih ettiğimiz görüş…
Bizim tercih ettiğimiz görüş; selef âlimlerinin tamamının icmâ ettiği ve asrımızın âlimlerinin çoğunluğunun da tercih ettiği, insan uzvunun alım-satımının haram olduğu görüşüdür…